اهمیت آزمونهای آماری در بخش نتایج به دلیل شفاف و روشن کردن نتایج پژوهش است. اما با این حال، تعداد بیشتری از مقالات در این بخش دارای ایرادات اساسی می باشند. با توجه به اهمیتی که بخش نتایج مقالات پژوهشی برای داوران مجلات دارند، وجود هرگونه اشتباه در این بخش، باعث رد شدن مقاله از سوی مجله خواهد شد. در واقع داوران بیشترین حساسیت را به بخش نتایج مقاله (نحوه انتخاب نمونه، انجام آزمونهای آماری و گزارش آنها) نشان می دهند. با توجه به اینکه آمار مقالات ریجکت شده به دلیل مشکلات آماری بالا می باشد، بر همین اساس ما در این بخش لیستی از رایج ترین خطاها و اشتباهات آماری مقاله ها از نظر داوران مجلات را قرار داده ایم تا با خواندن آنها، بتوانید ایرادات موجود در مقالات خود را رفع کرده و یک مقاله بی عیب و نقص را برای مجله ارسال نمایید.
رایج ترین اشتباهات آماری مقالات از دید داوران مجلات
- اشتباه در طرح تحقیق : برای مثال، رعایت تصادفی بودن یا نبودن انتخاب نمونهها و جایگزینی آنها در پژوهشهای آزمایشی؛ انتخاب گروه کنترل نامناسب و … .
- اشتباه در تحلیل دادهها : استفاده از آژمونهای اشتباه ، مثلاً انجام آزمون تی مستقل برای دو گروه وابسته باشد؛ یا گزارش ارزش p بدون آوردن تحلیلهای آماری، و یا استفاده از رگرسیون خطی بدون بررسی پیشفرضهای این آزمون.
- اشتباه در ارائه دادهها : برای مثال، نوشتن خطای استاندارد به جای انحراف معیار در توصیف دادهها، استفاده از نمودارهای مختص متغیرهای اسمی (مانند پای چارت) برای توصف متغیرهای فاصلهای.
- وجود اشتباهات گسترده در تفسیر دادهها : بسیاری از پژوهشگران هرچند آزمون آماری را درست انجام دادهاند اما تفسیری که از نتیجه این آزمون آماری انجام میدهند اشتباه است. این خطا در آزمونهای آماری رایجتر از سه مورد دیگر است.
اگر اشتباهات رخ داده در بخش نتایج مربوط به توصیف تحلیلهای آماری باشد، قابل اصلاح میباشد. اما در صورتی که اشتباهات در بخش تحلیل دادهها، تفسیر دادهها و بحث نتایج اتفاق افتاده باشد، در این صورت اصلاح کردن جزئی نمی تواند کارساز باشد و نیاز به تغییرات گسترده ای در تفسیر نتایج است. و اما جبران ناپذیرترین اشتباه در این بخش، مربوط به بخش طرح پژوهش مقاله می باشد که بایستی به صورت کلی بازنگری شود و تنها راه رفع آن، تکرار مجدد پژوهش می باشد. پس می توان گفت که اشتباه در طرح پژوهش می تواند کلیت پژوهش را زیر سوال ببرد.
صحت نتایج مقالات شما، اعتبار و صحت کار پژوهشی را نشان می دهد. وجود هر نوع اشتباه و خطای عمدی یا سهوی می تواند تمام زحمات شما را هدر داده و باعث دوباره کاری شود.
در ادامه نکاتی را بیان می کنیم که با عوامل چهارگانه فوقالذکر در ارتباط هستند.
- عدم شفافیت در نمایش دادهها.: بسیاری از مقالات، فرضیات پژوهش را به خوبی بیان نمیکنند. در یک مطالعه مقطعی که در آن از دانشجویان نظرسنجی شد، ۵۷ درصد بیان نمودند که آزمونهای آماری دشوار و سخت هستند؛ ۵۲ درصد در تبیین ارزش p مشکل داشتند، ۳۶ درصد تعریف دقیقی از انحراف معیار ارایه ندادند، و ۵۰ درصد در تعیین حجم نمونه مشکل داشتند. چنین مواردی نشان میدهد که نه فقط طرز صحیح انجام آزمون آماری لازم است، بلکه باید تفسیر و ارایه دقیق و درست آنها نیز مهم است.
- تصمیمگیری ضعیف قبل از جمعآوری اطلاعات : تصمیمگیری درباره انجام آزمونهای آماری میبایست در اولیهترین مراحل آزمایش صورت گیرد. برای مثال، زمانیکه تصمیم گیری برای تعداد نمونه صورت میگیرد باید تصمیم گرفته شود که از چه نوع آزمونی باید استفاده نمود. این تصمیم اهمیت کاربردی در نتایج و بروندادهای پزوهش خواهد داشت. مثلاً در پژوهش همبستگی و رگرسیون، احتمالاً شما متغیرهای زیادی دارید. اگر حجم نمونه متناسب با تعداد متغیرها نباشد و آن را کم انتخاب نموده باشید یقیناً نتایج پزوهش شما تحت تاثیر حجم نمونه کم دچار تحریف خواهد شد. تصمیم گیری همزمان تعداد نمونه و نوع آزمون آماری باعث میشود که نتایج پژوهش شما نمایانگر ارتباطاتی اشتباه و نادرست بین متغیرها نباشد.
- سوگیری در انتخاب آزمونهای آماری و جمعآوری دادهها : مواردی مانند گروه کنترل، تصادفیسازی، نحوه انجام پژوهش و سنجشها و زمان انجام سنجشها در طراحی پژوهش حائز اهمیت می باشد. با انتخاب یک نمونه آماری بزرگ، عملاً عامل تصادف باعث از بین رفتن سوگیریهای احتمالی میشود. همچنین، محققان به انتخاب تصادفی نیز بسنده نمیکنند و در طرحهای پژوهشی جایگزینی تصادفی را هم رعایت میکنند. بدان معنا که افراد مشارکت کننده در پژوهش اینکه در گروه آزمایش قرار گیرند یا گروه کنترل، به صورت تصادفی مشخص میگردد.