ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) چند سالی است که داغ شده و هر ساله بر تعداد دانشجویان راغب به ادامه تحصیل در این مقاطع افزوده می شود.در این بین سوالاتی ذهن دانشجویان را در زمینه مباحث مختلف به خود مشغول کرده است.
ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) چند سالی است که داغ شده و هر ساله بر تعداد دانشجویان راغب به ادامه تحصیل در این مقاطع افزوده می‌شود. در این بین سوالاتی ذهن دانشجویان را در زمینه مباحث مختلف به خود مشغول کرده است. دانشجوی پژوهش محور و آموزش محور چه تفاوتی باهم دارند؟ آیا نحوه پذیرش و تحصیل در دوره تخصصی دکترا برای این دو روش یکسان می‌باشد یا نه؟
تعریف شیوه آموزش محور و پژوهش محور
شیوه آموزشی- پژوهشی چیست؟
شيوه آموزشي و پژوهشي، روشي است كه محتواي برنامه آن مشتمل بر واحدهاي درسي و پايان‌نامه است. این شیوه تا سال 1389 تنها شيوه آموزشي در مقطع كارشناسي ارشد در ايران شیوه آموزشی - پژوهشی بوده و پذيرش دانشجو در كليه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي كشور فقط به اين روش انجام می‌شد.
شیوه آموزش محور چیست؟
در این شیوه که دوره درس محور (course based) نیز نامیده می شود دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور با محوریت قراردادن آموزش اقدام به پذیرش دانشجو می‌کنند. این شیوه آموزشی به صورت واحدهای درسی و بدون پایان‌نامه بوده که گذراندن حداقل دو و حداکثر ۴ واحد سمینار، تحقیق و تتبع نظری الزامی است و در سایر موارد عیناً مطابق آئین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته است.
شیوه پژوهش محور چیست؟
محوریت دورۀ پژوهش محور (Research based)، پژوهش منتج به ارائه نظریه و ایده نو و بدیع، ارائه فناوری جدید، تولید دانش فنی، ثبت اختراع و غیره می باشد که مشتمل بر اخذ واحدهای درسی محدود و الزام به ارایه پایان‌نامه است. تعداد واحدهای درسی در این شیوه ۶ تا ۱۰ واحد است و دانشجو می‌تواند هم زمان با واحدهای آموزشی، واحدهای پژوهشی خود را انتخاب کند. طول مدت دوره در هر دو شیوه حداکثر ۲ سال مشتمل بر ۴ نیمسال تحصیلی است، البته در موارد استثنایی افزایش طول مدت دوره با تشخیص شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه مجاز است. به عبارتی می توان گفت فارغ التحصیل کارشناسی ارشد بی پایان نامه را آموزش محور و با پایان نامه را پژوهش محور می گوییم.
آیا دانشجویان آموزش محور محدودیتی برای پذیرش در دوره دکتری دارند؟
فارغ از نوع شیوه تحصیل در دوره کارشناسی ارشد، پذيرش دانشجوی دکترا با بررسی کامل سوابق آموزشی و پژوهشی (تحصیلی) داوطلبان انجام می‌شود و به نوع دوره کارشناسی ارشد وی بستگی ندارد. اما در مصاحبه علمی دوره دکتری وجود کار تحقیقاتی از اهمیت زیادی برخوردار است. سوابق تحصیلی متقاضی دکتری تخصصی شامل معدل کارشناسی و کارشناسی ارشد، پایان نامه، نمره‌ی زبان، مقالات علمی-پژوهشی می‌باشد. پس معلوم شد پایان نامه یکی از آیتم‌هایی است که در پذیرش دانشجوی دکتری ملاک قرار می‌گیرد در نتیجه با اینکه فارغ‌التحصیلان در دوره آموزش محور از نظر قانونی و طبق آیین نامه هیچ منعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری ندارند، اما معمولاً در هنگام مصاحبه جهت پذیرش در مقطع دکتری، موضوع پایان‌نامه و مقالات استخراج شده از پایان نامه مورد بررسی اساتید قرار می‌گیرد چرا که به اعتقاد اساتید و جامعه علمی نحوه عملکرد هر دانشجو را می‌توان از کیفیت علمی پایان‌نامه و مقالات و سایر فعالیت‌های پژوهشی وی متوجه شد.
لازم به توضیح است که دانشجویانی به شیوه آموزش محور مقطع کارشناسی ارشد خود را سپری کرده‌اند می‌توانند جهت تقویت رزومه تحصیلی خود با نگارش و چاپ مقالات مختلف در مجلات علمی معتبر خارجی و داخلی، نگارش و ترجمه کتاب در پذیرش دوره‌ی دکتری و مصاحبه‌ی ورودی خود نقش مهمی را ایفا نمایند. پیشنهاد می‌شود دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در مقطع دکتری، چه در دانشگاه‌های داخل کشور و چه در خارج از کشور، را دارند، به شیوه پژوهش محور در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل کنند.
